Рэй Брэдбери - Пра вандроўкi вечныя i пра Зямлю (на белорусском языке)
Обзор книги Рэй Брэдбери - Пра вандроўкi вечныя i пра Зямлю (на белорусском языке)
Брэдбери Рэй
Пра вандроўкi вечныя i пра Зямлю (на белорусском языке)
Рэй Брэдбэры
Пра вандроўкi вечныя i пра Зямлю
Пераклаў Сяргей Мiхальчук
Семдзесят гадоў запар Генры Ўiльям Фiлд пiсаў апавяданнi, якiя нiхто не друкаваў, i вось аднойчы а палове дванаццатай ночы ён падняўся i спалiў дзесяць мiльёнаў слоў. Занёс усе рукапiсы ў падвал свайго змрочнага асабняка, у кацельню, i шпурнуў у печ.
- От i ўсё, - сказаў ён i ў роздуме пра сваю марную працу i загубленае жыццё вярнуўся ў спальню, поўную ўсялякiх дзiвосных i рэдкасных рэчаў, i лёг у пасцель. - Дарэмна я стараўся паказаць наш вар'яцкi, ашалелы свет, гэта была памылка. Год 2257, ракеты, атамныя цуды, падарожжы да чужых планет i падвойных сонцаў. Каму гэта па сiле! Спрабавалi, праўда, усе. Ды нi ў аднаго сучаснага аўтара нiчога не выйшла.
Космас занадта неабсяжны, думаў ён, мiжзорныя караблi занадта хуткiя, адкрыццi атамнай навукi занадта нечаканыя. Але iншыя сяк-так з грахом папалам усё ж друкавалiся, а ён, багаты, бяздзейны i гультаяваты, усё жыццё патрацiў марна.
Цэлую гадзiну ён мучыўся такiмi думкамi, а пасля паплёўся праз пустыя пакоi ў бiблiятэку i запалiў лiхтар. Сярод кнiг, да якiх паўстагоддзя нiхто не дакранаўся, ён наўздагад выбраў адну. Кнiзе мiнула тры стагоддзi, старонкi пажоўклi ад часу, але ён упiўся ў гэтую кнiгу i прагна чытаў да самага досвiтку...
У дзевяць гадзiн ранiцы Генры Ўiльям Фiлд выбег з бiблiятэкi, гукнуў слуг, выклiкаў па тэлевiзары юрыстаў, сяброў, вучоных, лiтаратараў.
- Прыязджайце зараз жа! - крычаў ён.
Не мiнула i гадзiны, як у яго сабралася чалавек дванаццаць. Генры Ўiльям Фiлд чакаў у кабiнеце - ускудлачаны, непаголены, аж непрыстойна ўзбударажаны, ахоплены нейкай незразумелай лiхаманкавай весялосцю. Высахлымi рукамi ён сцiскаў тоўстую кнiгу i, калi з iм вiталiся, толькi смяяўся ў адказ.
- Глядзiце, - сказаў ён нарэшце, - вось кнiга, яе напiсаў волат, гiгант, якi нарадзiўся ў Эшвiлi, штат Паўночная Каралiна, у тысяча дзевяцiсотым годзе. Ён ужо даўно спарахнеў, а калiсьцi надрукаваў чатыры вялiзныя раманы. Ён быў як ураган. Ён узнiмаў горы i ўбiраў у сябе вятры. Пятнаццатага верасня тысяча дзевяцьсот трыццаць восьмага года ён памёр у Балтыморы, у бальнiцы Джона Гопкiнса, ад калiсьцi страшнай хваробы - пнеўманii, i пасля яго застаўся чамадан, напакаваны рукапiсамi, - i ўсе напiсаны алоўкам.
Усе, хто сабраўся ў кабiнеце, паглядзелi на кнiгу.
"Азiрнiся на дом, анёл".
Стары Фiлд вылажыў на стол яшчэ тры кнiгi. "Пра час i пра раку", "Павуцiна i скала", "Табе ўжо не вярнуцца дадому".
- Iх напiсаў Томас Вулф, - сказаў ён. - Тры стагоддзi ён спачывае ў зямлi Паўночнай Каралiны.
- Дык няўжо вы паклiкалi нас толькi для таго, каб паказаць кнiгi нейкага нябожчыка? - здзiвiлiся сябры.
- Не, не толькi! Я паклiкаў вас, бо зразумеў: Том Вулф - вось хто нам трэба! Вось чалавек, якi быў створаны для таго, каб пiсаць пра вялiкае, пра Час i Прастору, пра галактыкi i касмiчную вайну, пра метэоры i планеты. Ён любiў i апiсваў усё нешта такое, велiчнае i грознае. Проста ён нарадзiўся занадта рана. Яму патрэбны быў матэрыял сапраўды грандыёзны, а на Зямлi ён нiчога такога не знайшоў. Яму трэба было нарадзiцца не сто тысяч дзён назад, а сёння.
- А вы, баюся, крыху спазнiлiся, - падкалоў прафесар Боўлтан.
- Ну не! - абсек яго стары. - Хто-хто, а я не дам сучаснасцi абакрасцi мяне. Вы, прафесар, ставiце доследы з падарожжамi ў часе. Спадзяюся, вы ўжо ў гэтым месяцы даведзяце да ладу сваю машыну. Вось вам чэк, суму паставiце самi. Калi спатрэбяцца яшчэ грошы, скажыце толькi слова. Вы ж падарожнiчалi ўжо ў мiнулае, праўда?
- Падарожнiчаў, на некалькi гадоў назад, але не на стагоддзi...
- А мы даб'ёмся стагоддзяў! I вы ўсе, - ён абвёў прысутных няўрымслiвым, гарачым позiркам, - будзеце дапамагаць Боўлтану. Мне патрэбен Томас Вулф.
Усе ахнулi.
- Менавiта так, - пацвердзiў стары. - Вось што я задумаў. Вы даставiце мне Вулфа. Сумесна мы выканаем вялiкую задачу, палёт з Зямлi на Марс будзе апiсаны так, як здольны гэта зрабiць адзiн толькi Томас Вулф!
I ўсе разышлiся, а Фiлд застаўся са сваiмi кнiгамi, ён гартаў старыя старонкi i, кiваючы, мармытаў сам сабе:
- Так, так, вядома! Том - вось хто нам трэба. Том - якраз той самы хлопец для гэтай справы.
Марудна цягнуўся месяц. Днi ўпарта не хацелi развiтвацца з календаром, бясконца доўжылiся тыднi, i Генры Ўiльям Фiлд гатовы быў завыць ад роспачы.
Пад канец месяца ён аднойчы прачнуўся апоўначы. Званiў-надрываўся тэлефон. Фiлд у цемры працягнуў руку.
- Слухаю.
- Гаворыць прафесар Боўлтан.
- Што скажаце?
- Я выпраўляюся праз гадзiну.
- Выпраўляецеся? Куды? Вы што, кiдаеце работу? Гэта немагчыма!
- Даруйце, мiстэр Фiлд. Выпраўляюся - гэта значыць выпраўляюся.
- Дык вы i праўда выпраўляецеся?
- Праз гадзiну.
- У тысяча дзевяцьсот трыццаць восьмы? Пятнаццатае верасня?
- Так.
- Вы дакладна запiсалi дату? Раптам вы з'явiцеся, калi ён ужо будзе мёртвы? Глядзiце, не спазнiцеся! Пастарайцеся трапiць туды загадзя, скажам, за гадзiну да яго смерцi.
- Добра.
- Я так хвалююся, ледзьве трымаю ў руках слухаўку. Шчаслiва, Боўлтан! Дастаўце яго сюды цэлага i жывога.
- Дзякуй, сэр. Да пабачэння.
У слухаўцы пстрыкнула.
Генры Ўiльям Фiлд ляжаў без сну, ноч адлiчвала хвiлiны. Ён думаў пра Тома Вулфа як пра даўно страчанага брата, якога трэба падняць анi не пашкоджаным з-пад халоднага надмагiльнага каменя, вярнуць яму плоць i кроў, палымянасць слова. I кожны раз яго прабiралi дрыжыкi пры ўспамiне пра Боўлтана - пра таго, каго вецер Часу нясе назад, да зусiм iншых календароў, да зусiм iншых людзей.
"Том, - у дрымоце думаў ён з бяссiльнай пяшчотай так стары бацька звяртаецца да любага, даўно страчанага сына, - Том, дзе ты цяпер? Прыходзь, мы табе дапаможам, ты абавязкова павiнен прыйсцi, ты нам гэтак патрэбен! Мне гэта не па сiле, Том, i нiкому з нас, цяперашнiх, не па сiле. Калi я ўжо сам не магу з гэтым справiцца, дык хоць памагу табе. У нас ты можаш жартам забаўляцца з ракетамi, Том, вось табе зоркi - прыгаршчы каляровых шкельцаў. Бяры ўсё, што душа пажадае, у нас усё ёсць. Табе будуць да густу наша гарэнне i нашы вандроўкi - яны створаны для цябе. Мы, цяперашнiя, - нiкчэмныя пiсакi, Том, я ўсiх перачытаў, i нiводзiн не варты цябе. Я адолеў вялiкае мноства iхнiх твораў, Том, i нiдзе нi на момант не адчуў Прасторы - для гэтага нам патрэбен ты! Дай жа старому тое, да чаго ён iмкнуўся ўсё жыццё, бо, Бог таму сведка, я заўсёды чакаў, што або сам я, або хто другi напiша нарэшце сапраўды вялiкую кнiгу пра зоркi, - i чакаў дарэмна. Якi ты нi ёсць сёння ўночы, Том Вулф, пакажы, на што ты здольны. Гэтую кнiгу ты рыхтаваўся стварыць. Крытыкi кажуць - гэтая цудоўная кнiга ўжо склалася ў цябе ў галаве, але тут жыццё тваё абарвалася. I вось трапiўся выпадак, Том, ты ж яго не прапусцiш? Ты ж паслухаешся i прыйдзеш да нас, прыйдзеш сёння ўночы i будзеш тут ранiцай, як я прачнуся? Гэта ж праўда, Том?"