Шарль Перро - Чарадзейныя казкi (на белорусском языке)
Нiбыта повязi, што вяжа Гiменей,
Калi на час разлучаны, не робяцца слабей
I што чаканне тут нiкому не зашкодзiць.
Але прыгожы пол з такiм iмпэтам
Хутчэй iмкнецца свой вясельны справiць баль,
Што духу не стае аб гэтым
Такую вывесцi мараль.
ЧЫРВОНЫ КАПТУРОК
Жыла сабе ў адной вёсцы дзяўчынка, i была яна такая прыгожая, што ва ўсiм свеце другой такой не знайсцi. Мацi яе страх як любiла, а бабуля - дык наогул ледзь розум ад яе не трацiла. I купiла добрая бабуля сваёй унучцы чырвоны каптурок, якi так упасаваў дзяўчынцы, што пачалi яе з таго часу зваць паўсюль Чырвоным Каптурком. Неяк раз спякла мацi праснакi дый кажа дачушцы:
- Схадзi мо да бабулi, даведайся, як яна сябе пачувае. Бо нешта казалi мне, што яна хворая. Занясi ёй праснакоў ды гэты гарнушак масла.
Устала Чырвоны Каптурок i пайшла да бабулi, што жыла ў суседняе вёсцы. Iдзе яна лесам, так iдзе, аж раптам выходзiць насустрач ёй Воўк. Дужа захацелася Ваўку яе з'есцi, ды ён пабаяўся, бо недзе паблiзу працавалi дрывасекi. Тады ён i пытаецца:
- Куды гэта ты iдзеш?
А маленькая дзяўчынка не ведала, што спыняцца ў лесе ды гаварыць з ваўкамi небяспечна, i адказвае яму:
- Я iду да бабулi i нясу ёй праснакi ды гарнушак масла, што паслала ёй мая мама.
- А цi далёка жыве твая бабуля? - пытаецца Воўк.
- О, далёка, - адказвае Чырвоны Каптурок. - Вунь аж па-за тым млынам, што ўдалечынi. Там ёсць вёска, а ў крайняй хатцы ў той вёсцы мая бабуля i жыве.
- Ну што ж, - кажа Воўк, - пайду i я да тваёй бабулi. Толькi давай я пайду гэтай вось сцежкай, а ты iдзi вунь тою: паглядзiм, хто з нас паспее першы.
I Воўк з усяго духу кiнуўся па сама кароткай сцежцы ў лесе, а дзяўчынка няспешна пайшла па сама доўгай. Па дарозе яна збiрала арэхi, ганялася за матылькамi, складала букеты з кветак.
А Воўк тым часам хутка прыбег да бабулiнай хаткi i пастукаўся ў дзверы: стук-стук!
- Хто там? - спыталася бабуля.
- Гэта я, вашая ўнучка, Чырвоны Каптурок, - сказаў Воўк падробленым голасам. - Я прынесла вам праснакоў i гарнушак масла ад матухны.
Добрая бабуля, якая ляжала ў ложку, таму што ёй трошкi нядужылася, крыкнула Воўку:
- Цiснi на клямку, слясак адскочыць!
Воўк нацiснуў на клямку, i дзверы адчынiлiся. Тады ён кiнуўся на бедную бабульку i ўраз праглынуў яе, бо не еў ужо цэлыя тры днi. Потым ён зачынiў дзверы, лёг на бабулiным ложку i пачаў чакаць, калi прыйдзе Чырвоны Каптурок. Тым часам дзяўчынка якраз падышла да дзвярэй i пастукалася: стук-стук!
- Хто там? - спытаў Воўк.
Але голас у Воўка быў грубы, i Чырвоны Каптурок, пачуўшы яго, спачатку спалохалася. Але потым падумала, што бабуля, напэўна, прастуджаная, i адказала:
- Гэта я, вашая ўнучка, Чырвоны Каптурок. Я прынесла вам праснакоў i гарнушак масла ад матухны.
Тады Воўк крыкнуў трошкi танчэйшым голасам:
- Цiснi на клямку, слясак адскочыць.
Чырвоны Каптурок нацiснула на клямку, i дзверы адчынiлiся.
Увайшла дзяўчынка ў хату, а Воўк схаваўся на ложку пад коўдру i кажа:
- Пакладзi, дзетка, праснакi ды гарнушак масла на дзежку, а сама хадзi прыляж побач са мною.
Чырвоны Каптурок распранулася i сабралася ўжо класцiся ў ложак, але яе ўразiла, што без адзежы ў бабулi нейкi надта ўжо дзiўны выгляд. Вось яна i кажа:
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя рукi!
- Гэта каб лепей цябе абдымаць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя ногi!
- Гэта каб лепей бегаць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя вушы!
- Гэта каб лепей чуць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя вочы!
- Гэта каб лепей бачыць, мая ўнучанька!
- Бабуля, якiя ў вас вялiкiя зубы!
- Гэта каб цябе з'есцi!
I з гэтымi словамi злы Воўк кiнуўся на Чырвонага Каптурка i з'еў дзяўчынку.
Мараль
Нам гэта казка добра паказала,
Што можа быць, калi малыя дзеткi,
Галоўным чынам, панначкi-какеткi,
Гатовы слухаць ўсiх, каго папала.
Не дзiва, што ў такiм выпадку
Воўк iх з'ядае часта быццам курапатку
I ўсё ж заўважыць мушу асаблiва:
Не ўсе ваўкi да нашага падобны,
Такiя ёсць, што з выгляду лагодны,
I нораў маюць цiхi, незласлiвы,
Ды так паслужлiва i так добразычлiва
Плятуцца за дзяўчатамi па пятах,
Па цёмных вулачках праводзячы дахаты.
Але з усiх ваўкоў - такiя
Найгоршыя i самыя лiхiя!
СIНЯЯ БАРАДА
Жыў сабе аднаго разу вельмi багаты чалавек, i былi ў яго дзiвосныя палацы ў горадзе i ў вёсцы, i залаты i срэбны посуд, i мэбля ў карунках, i залачоныя карэты. Але была, на няшчасце, у гэтага чалавека сiняя барада. I такi яна давала яму брыдкi i страшны выгляд, што ўсе дзяўчаты i кабеты, як толькi ўбачаць яго, адразу ўцякалi. А ў адной знатнай панi, ягонай суседкi, былi дзве дачкi - красунi, якiх свет не бачыў. Вось i папрасiў ён гэтую паню аддаць адну дачку за яго замуж, а якую - даў самой выбiраць. Але нiводная дачка не згаджалася быць яму жонкай. Толькi перакiдвалi яго адна адной, ды нiяк не адважвалiся пайсцi замуж за чалавека, у якога была сiняя барада. А яшчэ iм вельмi было непрыемна, што ён ужо не раз быў жанаты, а што сталася з тымi жанчынамi - нiхто не ведаў.
Каб дзяўчаты маглi пазнаёмiцца з iм трошкi лепей, запрасiў iх Сiняя Барада, разам з мацi i трыма-чатырма сяброўкамi ды некалькiмi хлопцамi з суседзяў, у адзiн свой загарадны маёнтак, дзе гасцявалi яны цэлы тыдзень. Увесь час госцi толькi гулялi цi хадзiлi на шпацыр, палявалi цi лавiлi рыбу, ладзiлi скокi, строiлi банкеты ды балi. Пра сон нiхто i не думаў, i ўсе ночы госцi пацяшалiся, выдумляючы розныя штукi ды жарты. Усё было так добра, што малодшай дачцэ пачало нават здавацца, быццам барада ў гаспадара не такая ўжо сiняя, дый сам ён - чалавек вельмi прыстойны. I вось па вяртаннi ў горад яны адразу згулялi вяселле.
Месяцам пазней сказаў Сiняя Барада сваёй жонцы, што трэба яму па адной важнай справе без адкладу ехаць у вёску - тыдняў, прынамсi, на шэсць. I папрасiў яе не вельмi журыцца, а знайсцi якую забаву: няхай, сказаў, калi захоча, паклiча сябровак, можа, паедзе з iмi за горад, а галоўнае, дзе б нi была, няхай не забывае як след есцi ды пiцi.
- А гэта вось табе ключы, - дадаў ён. - Гэтыя да дзвюх галоўных камораў, гэтыя - да залатога i срэбнага посуду, што ставяць на стол толькi на святы, гэтыя - да куфраў з залатымi i срэбнымi манетамi, гэтыя - да скрыняў з каштоўным каменнем, а гэтым можна адчынiць усе пакоi ў палацы. I вось яшчэ маленькi ключык - да каморкi на нiжнiм паверсе, у самым канцы вялiкага калiдора. Можаш хадзiць паўсюль, усё адчыняць, але ў гэтую каморку ўваходзiць я строга забараняю. Забараняю так, што калi гэта здарыцца, ты павiнна любой бяды чакаць ад майго гневу.
Жонка паабяцала выконваць усё, як было загадана, а Сiняя Барада пацалаваў яе, сеў у карэту i пакацiў.
Суседкi i сяброўкi вырашылi не чакаць, пакуль маладая гаспадыня запросiць iх у госцi, а ўсе прыйшлi самi - так iм карцела паглядзець на багаццi, якiх у яе, па чутках, быў повен дом. Пры мужы яны баялiся да яе прыходзiць, бо iх вельмi палохала яго сiняя барада. А цяпер усе адразу кiнулiся аглядаць пакоi, каморы ды гардэробы, i чым далей, тым болей захаплялiся iх хараством i багаццем. Калi ж яны зайшлi ў кладоўкi, iх захапленню зусiм не стала нi краю нi берагу - чаго там толькi не было: i раскошныя дываны, i пышныя ложкi, i канапы, i шафы, i столiкi, i сталы, i люстры, у якiх можна бачыць сябе з галавы да пят, - адны ў каляровых шкляных рамах, другiя ў срэбных, трэцiя ў залачоных, i ўсе такiя дзiвосныя i такiя прыгожыя, што такiх у жыццi нiхто нiколi не бачыў. Суседкi i сяброўкi безупынку хвалiлi маладую гаспадыню i вельмi зайздросцiлi яе шчасцю. А дзяўчыну зусiм не цешылi ўсе гэтыя скарбы: ёй рупiла хутчэй пайсцi i адчынiць каморку ўнiзе, у канцы калiдора.
Цiкаўнасць настолькi апанавала яе, што яна i не падумала, як няветлiва кiдаць гасцей адных, i цiшком пабегла ўнiз па маленькай патаемнай лесвiцы ды так спяшалася, што ледзь галаву сабе не скруцiла. Каля дзвярэй у каморку яна спынiлася i раптам успомнiла, што муж забаранiў у яе ўваходзiць. "Ах! падумала яна. - Будзе мне лiханька, што я не паслухалася." Але спакуса была такая вялiкая, што дзяўчына не магла ўжо яе адолець: яна ўзяла ключык i дрыготкай рукой адчынiла дзверы ў каморку.
Спачатку яна нiчога не ўбачыла: у каморцы было цёмна, вокны былi зачыненыя. Але праз хвiлiну яна заўважыла, што ўся падлога залiта спечанаю крывёй i ў гэтай крывi адбiваюцца целы нежывых кабет, прыкутых уздоўж муроў, гэта былi жанчыны, з якiмi Сiняя Барада спачатку жанiўся, а потым забiваў адну за адной. Яна ледзь не памерла ад жаху, i ключык, якi яна ўжо выняла, выпаў у яе з рукi.
Калi ж яна нарэшце апамяталася, яна падняла ключык, зачынiла дзверы i паднялася да сябе ў пакой, каб трошкi ачуцца. Але яна была такая перапалоханая, што супакоiцца ёй нiяк не ўдавалася.
Раптам яна заўважыла, што ключык запэцкаўся ў крывi. Яна паспрабавала яго абцерцi - i раз, i другi, i трэцi, але кроў не адставала. Яна яго i мыла, i нават церла пяском i жвiрам, а кроў усё роўна заставалася. Ключык быў чарадзейны, i адчысцiць яго было немагчыма: абатрэш кроў з аднаго боку, а яна выступае з другога.
Таго ж вечара вярнуўся з вандроўкi Сiняя Барада. Ён сказаў жонцы, што па дарозе атрымаў лiст, у якiм яму паведамлялi, што справа, дзеля якой ён ехаў, вырашылася на яго карысць. Жонка ўсiмi спосабамi старалася паказаць, як радуецца, што ён так хутка вярнуўся.
