Жорж Сименон - Порт у тумане (на белорусском языке)
- Брат?..
Механiк паглядзеў таможнiку ў вочы. Але Мэгрэ перахапiў гэты позiрк.
- Камiсар усё роўна дазнаецца пра яго! - сказаў таможнiк, якi, вiдаць, прапусцiў сёння ўжо каторую добрую шкляначку. - Яе брат адбыў на катарзе восем гадоў... Неяк напiўся вечарам з сябрамi ў Анфлёры, ну, i нарабiлi на вулiцы гвалту... Падаспела палiцыя, i хлопец так прыклаўся да аднаго палiцэйскага, што той праз месяц памёр.
- Ён - марак?
- Раней хадзiў у дальнiя рэйсы, а потым вярнуўся сюды. Плавае цяпер на шхуне "Сэн-Мiшэль" з Пэнполя.
Капiтан Дэлькур занерваваўся.
- Хадзем! - сказаў ён, устаючы. - Пара ўжо...
- Параход яшчэ ў шлюз не ўвайшоў, - уздыхнуў таможнiк - гэты не надта спяшаўся.
- "Сэн-Мiшэль" бывае тут хоць калi?
- Але, заходзiць...
- Ён быў тут шаснаццатага верасня?
Таможнiк, усё роўна як апраўдваючыся, сказаў суседу:
- Ён бы ўсё адно даведаўся пра гэта з партовага журнала!.. Быў ён тут... З-за туману яны нават правялi на ўваходзе ў порт ноч i адплылi толькi на золку...
- Куды?
- У Саўтхэмптан. Дакументы правяраў я... Яны везлi з Кана будаўнiчы камень.
- А больш брата Жулi тут не бачылi?
Цяпер таможнiк завагаўся. Уздыхнуў, дапiў ром.
- Трэба спытаць у тых, хто кажа, што бачыў яго ўчора... Асабiста я яго не сустракаў.
- Учора?
Таможнiк пацiснуў плячыма. У акно было вiдаць, як праходзiць паволi мiж муроў шлюза, узвышаючыся над усiм портам, велiзарны чорны параход - яго труба плыла над старымi дрэвамi ўздоўж канала.
- Мне трэба iсцi...
- Мне таксама...
- Колькi з нас, прыгажуня? - спытаўся Мэгрэ.
- Заплацiце другiм разам. Гаспадынi цяпер няма...
Людзi, якiя ўсё яшчэ чакалi, цi не здарыцца што-небудзь цiкавае каля Жарысавага дома, назiралi цяпер за ангельскiм параходам, што стаяў ужо ў шлюзе. Мэгрэ выйшаў з шынка. У гэты момант да порта падыходзiў нейкi мужчына, i камiсар здагадаўся, што гэта мэр, якога ён бачыў ноччу здалёк.
Гэта быў чалавек высокага росту, гадоў прыкладна сарака пяцi пяцiдзесяцi, ружовашчокi, трохi цяжкаваты. На iм быў шэры строй паляўнiчага, на нагах - гетры. Мэгрэ падышоў да яго.
- Пан Гранмэзон? Камiсар Мэгрэ, з крымiнальнай палiцыi.
- Вельмi прыемна, - машынальна вымавiў мэр i паглядзеў на шынок. Потым зiрнуў на Мэгрэ - i зноў на шынок, нiбыта кажучы: "Дзiўнаватая кампанiя для такой персоны!"
Ён iшоў да шлюза, цераз якi трэба было перабрацца, каб выйсцi да Жарысавага дома.
- Кажуць, Жарыс памёр?
- Кажуць, - адказаў Мэгрэ, якому мэраў тон не прыйшоўся даспадобы.
Звычайна так паводзяць сябе местачковыя "шышкi", якiя ўяўляюць, што яны пуп зямлi. Апранаюцца, як вясковыя арыстакраты, i аддаюць данiну дэмакратыi, пацiскаючы на хаду, бы мiжволi, рукi грамадзянам, кiдаюць iм пры гэтым два-тры нязначныя словы, а зрэдку нават распытваюць збольшага пра дзяцей.
- I вы ўжо знайшлi забойцу?.. Як я разумею, гэта вы прывезлi Жарыса i... Прабачце, калi ласка...
Мэр падышоў да iнспектара рыбааховы, якi, вiдаць, прыслугоўваў яму на паляваннi, бо Гранмэзон сказаў яму цяпер:
- Увесь чарот злева трэба выпрастаць... Адна з падсадных качак нiкуды не вартая, сёння ўранку была ледзь жывая...
- Добра, пан мэр.
Гранмэзон вярнуўся да Мэгрэ. Па дарозе паспеў пацiснуць руку начальнiку порта, спытаўшыся:
- Як тут у вас?
- Нармальна, пан мэр.
- Дык пра што, камiсар, мы гаварылi?.. Колькi праўды ва ўсiх гэтых расказах пра зашыты чэрап, вар'яцтва i ўсё такое?..
- Як вы ставiлiся да капiтана?
- Ён служыў у мяне дваццаць восем гадоў. Слаўны чалавек, бездакорны на службе.
- Сумленны?
- Яны тут амаль усе сумленныя.
- Колькi ён зарабляў?
- Па-рознаму, вайна ж усё пераварушыла... Аднак дастаткова, каб купiць дамок. Iду ў заклад, што ў банку ў яго было сама меней тысяч дваццаць пяць.
- А можа, больш?
- Не думаю. Ну, хiба што тысяч на пяць, але не больш.
У гэты час адчынiлi верхнiя вароты шлюза, i судна выходзiла ў канал, а другое, што прыйшло з Кана, рыхтавалася заняць яго месца ў шлюзе, каб выйсцi пасля ў адкрытае мора.
Стаяла цiшыня. Людзi сачылi вачыма за камiсарам i мэрам. З палубы ангельскага карабля матросы абыякава пазiралi на натоўп, не забываючыся манеўраваць.
- Што вы думаеце пра Жулi Легран, пан мэр?
Пан Гранмэзон прамаўчаў, пасля адказаў:
- Дурнiца, якой ускружыла галаву занадта пачцiвае Жарысава далiкацтва... Думае пра сябе... немаведама што... ва ўсякiм выпадку, зусiм не тое, што яна ёсць на самой справе...
- А яе брат?
- Я яго нiколi не бачыў... Мне казалi, што нягодны чалавек...
Перабраўшыся праз шлюз, яны падыходзiлi цяпер да агароджы Жарысавага дома, каля якой усё яшчэ ашывалiся некалькi хлопчыкаў.
- А чаго ён памёр?
- Стрыхнiн.
Выгляд у Мэгрэ быў сама рашучы. Ён ступаў паволi, засунуўшы рукi ў кiшэнi, у роце была люлька, якая пасавала яго шырокаму твару, - у яе ўваходзiла чвэрць пачка махоркi.
На нагрэтай сонцам агароджы ляжала белая кошка. Прыкмецiўшы людзей, яна ўскочыла i ўцякла.
- Вы не будзеце заходзiць? - здзiвiўся мэр, убачыўшы, што Мэгрэ чамусьцi спынiўся.
- Хвiлiнку! Як вы думаеце, цi была Жулi каханкаю ў капiтана?
- Не ведаю, - з раздражненнем адказаў Гранмэзон.
- Вы часта бывалi ў яго доме?
- Нiколi! Жарыс служыў у мяне, а ў такiх выпадках...
Зрабiўшы невялiкую паўзу, мэр усмiхнуўся - шматзначна, з годнасцю вялiкага пана.
- Пакончым з гэтым хутчэй, - дадаў ён, - калi вы не пярэчыце. Неўзабаве абед, у мяне будуць госцi...
- Вы жанаты?
Мэгрэ ўпарта распытваў мэра, паклаўшы рукi на клямку брамкi.
Гранмэзон паглядзеў на яго зверху ўнiз (ён быў вышэйшы - прыкладна метр восемдзесят пяць). Камiсар заўважыў, што мэр крыху касавокi.
- Мушу вас папярэдзiць, што калi вы i далей будзеце гаварыць са мною такiм тонам, то для вас гэта можа скончыцца непрыемнасцю... Пакажыце мне тое, што вы павiнны паказаць.
Мэр сам адчынiў брамку. Калi ён ступiў на ганак, палявы вартаўнiк, якi ахоўваў дом, пачцiва адышоўся ўбок.
Праз зашклёныя дзверы кухнi Мэгрэ кiнулася ў вочы, што ў пакоi сядзелi абедзве жанчыны, але Жулi не было.
- Дзе яна? - спытаўся камiсар.
- Паднялася да сябе... Зачынiлася i не хоча выходзiць...
- Чаму гэта раптам?..
Жонка дазорцы з маяка растлумачыла:
- Ёй стала лепш... Праўда, яна яшчэ плакала, але ўжо меней, толькi калi гаварыла... Я прапанавала ёй з'есцi што-небудзь, i яна адчынiла шафу...
- Ну i што?
- Не ведаю... Мне здалося, яна спалохалася... Кiнулася адразу ж па лесвiцы, мы i пераглянуцца не паспелi, як яна зачынiлася на ключ...
У шафе не было нiчога асаблiвага: посуд, кошык з яблыкамi, талерка з марынаванымi селядцамi, дзве мiскi з рэшткамi лою - мусiць, нядаўна там было мяса.
- Я чакаю, пакуль вы зробiце ласку заняцца справаю, - нецярплiва сказаў мэр з калiдора. - Ужо ж палова дванаццатай... Мне здаецца, што паводзiны гэтай Жулi...
Мэгрэ замкнуў шафу, паклаў ключ у кiшэню i, цяжка ступаючы, рушыў да лесвiцы.
III. КУХОННАЯ ШАФА
- Адчынiце, Жулi!
Нi слова адказу. Чуваць адно, як дзяўчына кiнулася на ложак.
- Адчынiце!
Зноў маўчанне. Тады Мэгрэ ўдарыў плячом у дзверы, i замок вылецеў.
- Чаму вы не адчынялi?
Яна не плакала. На твары - нiякага хвалявання. Больш таго, яна спакойна скурчылася на ложку i, застылая, глядзела на шклянку вады на крэсле. Калi камiсар падышоў да дзяўчыны, яна ўскочыла i кiнулася да дзвярэй.
- Пакiньце мяне адну! - вымавiла яна.
- Добра. Толькi аддайце мне цыдулку, Жулi.
- Якую цыдулку?
Дзяўчына, пэўна, спадзявалася, што як будзе дзёрзкая, дык не выдасць сябе, што манiць.
- Капiтан дазваляў вашаму брату наведваць вас?
Маўчанне.
- Значыцца, не дазваляў. А ваш брат усё-такi прыходзiў! I, здаецца, прыходзiў той ночы, калi знiк Жарыс.
Яна кiнула на яго злосны позiрк - здавалася, вось-вось выбухне нянавiсцю.
- "Сэн-Мiшэль" стаяў у порце, i, натуральна, брат мог зайсцi да вас. Адно пытанне: калi ён прыходзiць, вы яго кормiце?..
- Жывёлiна! - выцiснула Жулi.
Мэгрэ гаварыў:
- Ён прыходзiў сюды ўчора, калi вы былi ў Парыжы. Не застаўшы вас тут, пакiнуў цыдулку. А для ўпэўненасцi, што вы яе знойдзеце, паклаў у кухонную шафу... Дайце мне гэтую цыдулку.
- У мяне яе ўжо няма!
Мэгрэ паглядзеў на халодны камiн, на зачыненае акно.
- Дайце мне яе!
Жулi ўся сцiснулася i была цяпер падобная не на дарослую дзяўчыну, а на раззлаванае дзiця. Злавiўшы яе позiрк, Мэгрэ зычлiва сказаў:
- Дурнiца!
Цыдулка была пад падушкаю, на якой Жулi толькi што ляжала. Але замест таго, каб прыцiхнуць, упартая дзяўчына зноў пачала наступаць на Мэгрэ, спрабуючы вырваць цыдулку. Яго ж такiя паводзiны проста пацяшалi.
- Ну, годзе! - нарэшце пагрозлiва вымавiў ён, перахапiўшы руку дзяўчыны.
Цыдулка была кароткая. Адразу ж кiнулiся ў вочы нязграбныя лiтары i мноства памылак: "Калi вернешся з гаспадаром, глядзi за iм, бо ёсць чалавек, якi мае на яго зуб. Я вярнуся з суднам праз два-тры днi. Катлет не шукай, я iх з'еў. Твой брат навек".
Мэгрэ апусцiў галаву, настолькi збiты з панталыку, што забыўся ўжо зусiм на дзяўчыну.
