Жорж Сименон - Порт у тумане (на белорусском языке)
- Вы яшчэ не атрымалi лiст ад натарыуса?
- Атрымала! Ён паведамляе, што я адзiная спадчыннiца... Што б гэта ўсё магло значыць? Праўда, што дом застаецца мне?
- I трыста тысяч франкаў таксама!
Амаль нерухомая, яна машынальна працягвала есцi, пасля, круцячы галавою, вымавiла:
- Гэта немагчыма... Недарэчнасць нейкая... Я ж вам кажу: у капiтана нiколi не было такiх грошай!
- Дзе яго звычайнае месца?.. Ён вячэраў на кухнi?
- Там, дзе вы седзiце, у плеценым крэсле.
- Вы елi разам?
- Звычайна... Хiба што час ад часу я iшла зiрнуць на плiту i падаць што-небудзь... За вячэраю ён любiў чытаць газету, iншы раз уголас...
Мэгрэ быў не надта чуллiвы. I ўсё ж такi яго ўсхваляваў iдылiчны спакой, у якiм ён цяпер сябе адчуваў. Здавалася, што гадзiннiк цiкаў надзвычай марудна. Водблiск святла ад меднага маятнiка адбiваўся на сцяне. I гэты салодкi пах какавы... Пры кожным руху Мэгрэ плеценае крэсла прыемна паскрыпвала - як i тады, пэўна, калi ў iм сядзеў капiтан Жарыс...
Жулi было страшна адной у гэтым доме. Але яна не рашалася пакiнуць яго. I камiсар разумеў, што нешта трымала яе ў гэтых сценах - не адпускала, бадай, звычка... Яна ўстала i пайшла да дзвярэй. Мэгрэ сачыў за ёю вачыма. Жулi ўпусцiла ў кухню белую кошку, якая падышла да мiскi з малаком каля печы.
- Бедная Мiну! - сказала дзяўчына. - Гаспадар так любiў яе... Сядзела пасля вячэры ў яго на каленях, пакуль ён не iшоў спаць...
Якi глыбокi спакой - у iм адчувалася нават нейкая пагроза... Спакой цяжкi i напружаны...
- Вы напраўду нiчога не хочаце мне сказаць, Жулi?
Яна дапытлiва глянула на яго.
- Я думаю, што вось-вось адкрыю праўду... Любое ваша слова дапаможа мне... Вось чаму я i пытаюся, цi не хочаце вы расказаць мне што-небудзь...
- Клянуся вам...
- Пра капiтана Жарыса...
- Нiчога!
- Пра вашага брата...
- Нiчога... Клянуся вам...
- Пра чалавека, якi, пэўна, быў у гэтых мясцiнах i якога вы не ведаеце...
- Не разумею...
Яна ўсё ела кавалкi хлеба, якiя плавалi ў жоўтай ад масла какаве - Мэгрэ i глядзець на гэтакую ежу было непрыемна.
- Добра, я пайду!
Жулi кiнула на камiсара роспачны позiрк, у якiм адчувалася i нейкая крыўда. Дзяўчыну зноў чакала адзiнота. Вiдаць было, што ёй хочацца пра нешта спытацца.
- Скажыце, а пахаванне... Я думаю, - узняла яна на яго вочы, - нельга так доўга чакаць... бо труп...
- Ён пакладзены ў лёд, - з цяжкасцю знайшоў камiсар адказ.
Жулi ўздрыгнула.
* * *
- Ты тут, Люка?
Было так цёмна, што ўжо нiчога нельга было разгледзець. Да таго ж бура заглушала ўсё навокал. У порце, кожны на сваiм месцы, чакалi прыбыцця судна з Глазга, якое, зрабiўшы няправiльны манеўр, гудкамi падавала каля пiрса сiгналы.
- Я тут.
- Што яны робяць?
- Ядуць. Хацеў бы я быць на iх месцы. Крэветкi, малюскi, амлет i нешта падобнае на халодную цяляцiну.
- Яны абодва за сталом?
- Абодва. Луi ўсё яшчэ не зняў са стала локцi.
- Гутараць?
- Мала. Час ад часу выцiскаюць па слову, але, здаецца, iм няма пра што гаварыць.
- П'юць?
- Матрос п'е. На стале дзве бутэлькi. Дарагое вiно. Мэр увесь час падлiвае.
- Бы напаiць хоча?
- Выдае на тое. Служанка смешна трымаецца. Так баiцца зачапiць госця, што калi ёй трэба прайсцi мiма, дык абыходзiць яго.
- Нiхто больш не званiў?
- Не... Чакайце. Луi сморкаецца ў сурвэтку, устае... Iдзе па цыгары. Скрынка - на камiне. Падае мэру - той адмаўляецца, круцiць галавою. Служанка нясе сыр... Хоць бы сесцi на што-небудзь! - жаласна дадаў Люка. - У мяне ногi замерзлi. Паварушыцца баюся, каб не грымнуцца.
Гэтага было мала, каб разжалiць Мэгрэ: ён i сам дзесяткi разоў быў у падобных сiтуацыях.
- Зараз прынясу табе паесцi i выпiць.
У гатэлi "Унiверсаль" была добрая вячэра, але Мэгрэ абышоўся кавалкам хлеба з паштэтам, праглынуў яго стоячы. Пасля зрабiў калегу бутэрброд i ўзяў недапiтую бутэльку бардоскага вiна.
- А я зрабiў вам такi буайбэс*, якi вы i ў Марселi не пакаштуеце! - пачаў угаворваць прысесцi гаспадар.
* Рыбны суп з часнаком i вострымi прыправамi.
Але нiшто ўжо не магло ўтрымаць камiсара. Вярнуўшыся да Люка, ён у каторы раз задаў тое самае пытанне:
- Што яны робяць?
- Служанка прыбрала стол. Мэр у крэсле палiць адну за адной цыгары. Па-мойму, Луi засынае. Цыгара ў яго ўсё яшчэ ў роце, але дыму не вiдаць.
- Што яму далi выпiць?
- Поўную шклянку з бутэлькi, што на камiне.
- Арманьяк, - успомнiў Мэгрэ.
- Чакайце... На трэцiм паверсе запалiлася святло... Пэўна, служанка збiраецца спаць. Мэр устае, iдзе...
Чуюцца нейкiя галасы - недзе каля шынка. Шум матора. Можна разабраць адсюль некаторыя словы:
- За сто метраў? У доме?..
- Не. Каля дома.
Мэгрэ пайшоў насустрач машыне. Спынiў яе даволi далёка ад дома, каб не ўстрывожыць мэра. У машыне сядзелi некалькi чалавек у палiцэйскiх мундзiрах.
- Што новага?
- З Эўрэ паведамiлi, што чалавек у жоўтай машыне арыштаваны.
- Хто ён?
- Пачакайце! Ён пратэстуе. Пагражае, што выклiча пасла.
- Iншаземец?
- Нарвежац. Нам сказалi па тэлефоне яго прозвiшча, але немагчыма было разабраць: Марцiно цi Мацiно... Здаецца, што дакументы ў парадку... Жандары пытаюцца, што з iм рабiць...
- Везцi яго сюды, разам з жоўтай машынаю... Хто-небудзь з жандараў, напэўна, умее вадзiць. А вы едзьце ў Кан... Паспрабуйце даведацца, дзе звычайна спыняецца панi Гранмэзон, калi прыязджае ў Парыж...
- Нам гэта ўжо сказалi. Гатэль "Лютэцыя", бульвар Распай.
- Тэлефануйце туды з Кана i даведайцеся, цi прыехала яна i што робiць. Гэта не ўсё! Калi яна там, звярнiцеся ад майго iмя ў крымiнальную палiцыю i папрасiце ўзяць яе пад нагляд. Але каб асцярожна!..
Машына ў тры прыёмы развярнулася на вузкай дарозе. Мэгрэ зноў падышоў да Люка - той чамусьцi спускаўся ўнiз.
- Чаму ты злез?
- А няма на што больш глядзець.
- Разышлiся?
- Не. Але мэр падышоў да акна i зашмаргнуў шторы...
Метраў за сто ў шлюз паволi ўваходзiла судна з Глазга. Чулiся ангельскiя каманды. Вецер сарваў з галавы камiсара капялюш. Святло ў акне на трэцiм паверсе раптам пагасла. Вiла патанула ў цемры.
VIII. МЭР ВЯДЗЕ СЛЕДСТВА
Мэгрэ стаяў пасярод дарогi, засунуўшы рукi ў кiшэнi i нахмурыўшы бровы.
- Вы чымсьцi ўстрывожаны? - спытаў Люка, якi добра ведаў свайго шэфа.
Сам ён быў устрывожаны, бо надта змрочна пазiраў на вiлу.
- Нам трэба быць там, усярэдзiне, - цiха сказаў камiсар, узiраючыся ў кожнае акно.
Але ўсе яны зачыненыя. Не было нiякай магчымасцi прайсцi ў дом. Мэгрэ цiха падышоў да дзвярэй, нахiлiў галаву, прыслухаўся. Зрабiў памочнiку знак маўчаць. I абодва прыпалi вушамi да дубовых дзвярэй.
Галасоў чуваць не было. Але з кабiнета даносiўся тупат ног i глухi, мерны стук.
Няўжо яны бiлiся? Наўрад цi: удары не былi б такiя роўныя. Калi б яны бiлiся, дык, пэўна, перамяшчалiся б па пакоi, штурхалi адзiн аднаго i натыкалiся на мэблю, а ўдары былi б то часцейшыя, то радзейшыя.
А тут нiбыта палi забiвалi. Можна было нават пачуць цяжкае дыханне таго, хто наносiў удары:
- Х-ха!.. Х-ха!.. Х-ха!..
I як кантрапункт гэтаму хаканню - глухi хрып.
Мэгрэ глянуў iнспектару ў вочы, паказаў рукою на замок - i Люка ўсё зразумеў, выняў з кiшэнi набор адмычак.
- Толькi цiха! - папярэдзiў Мэгрэ.
I ў доме цяпер было цiха. Цiшыня была нейкая цяжкая, трывожная. Нi ўдараў, нi крокаў. Хiба што чулася яшчэ крыху хрыплае дыханне чалавека, як бы з астатняй сiлы.
Люка даў знак i адчынiў дзверы. Злева, з кабiнета, прабiвалася святло. Мэгрэ пацiснуў плячыма, нiчога не разумеючы. Ён перавысiў свае паўнамоцтвы. Вельмi перавысiў. I зрабiў гэта ў доме афiцыйнай асобы, ды яшчэ такой далiкатнай, як мэр Вiстрэама.
- Ну, што тут ужо зробiш!
З калiдора выразна даносiлася дыханне, але толькi аднаго чалавека. Нiякiх рухаў. Люка намацаў у кiшэнi рэвальвер. Адным штуршком Мэгрэ адчынiў дзверы.
I адразу ж, збянтэжаны, застыў. Ён не стаў сведкам новай драмы.
Перад яго вачыма было нешта зусiм iншае.
Карцiна, якую ўбачылi Мэгрэ i Люка, была дзiўная i недарэчная. Гранмэзон стаяў з разбiтымi вуснамi i падбародкам, залiтым крывёю. Халат, раскiданыя валасы, тупы выраз твару надавалi яму выгляд баксёра, якi прыходзiць да прытомнасцi пасля накаўта.
Ледзь трымаючыся на нагах, ён абапiраўся на камiн, так моцна адхiлiўшыся назад, што можна было толькi дзiвiцца, як ён яшчэ не грымнуўся вобзем.
За два крокi ад яго стаяў Вялiкi Луi. Валасы раскудлачаныя, на яшчэ сцiснутых кулаках - кроў. Кроў мэра!
Выходзiць, гэта яго дыханне чулi яны ў калiдоры. Гэта ён соп, лупцуючы Гранмэзона! Ад матроса пахла спiртным. На стале - перакуленыя шклянкi.
Камiсар i iнспектар былi настолькi разгублены, а мэр i Вялiкi Луi так атупелi, знясiленыя, што прайшло яшчэ колькi часу, перш чым яны загаварылi.
Гранмэзон выцер вусны i падбародак крысам халата i, стараючыся трымацца на нагах, прамармытаў:
- Што ж... што ж гэта?..
- Выбачайце мяне за тое, што я ўвайшоў у дом, - пачцiва сказаў Мэгрэ. - Я пачуў шум... Дзверы былi не зачыненыя.
- Хлусня!
Мэр сабраў усю сваю сiлу, каб вымавiць гэтае слова.
- Ва ўсякiм выпадку, я задаволены, што своечасова прыйшоў, каб абаранiць вас i...
